Essay

De sportvereniging als maatschappelijk middel

Iedereen denkt bij een sportvereniging aan de sport die de desbetreffende vereniging uitvoert. Echter dit moet in de toekomst veranderen. Sportverenigingen moeten zich meer gaan profileren als maatschappelijk middel en zich meer gaan binden aan de omgeving.
Er liggen veel mogelijkheden voor de verenigingen, wanneer ze besluiten om zich te concentreren op verscheidende doelgroepen. Te denken valt aan: ouders met jonge kinderen, hang- of probleemjongeren, gepensioneerde ouderen en mensen uit de bijstand.

Een sportvereniging moet zich veel breder gaan inzetten, dan alleen gericht zijn op de sport als doel zelf!     

Maatschappelijke ontwikkelingen              
 

Neem de voorbeelden van de hang- en/of probleemjongeren en de (gepensioneerde) ouderen. Er zijn steeds meer probleem- en hangjongeren in de maatschappij. Iedereen kent ze of is ze wel eens tegengekomen. De problemen van deze jongeren worden moeilijker en groter. (Althoff, 2014) Het feit is dat er in gezinnen steeds meer tweeverdieners zijn. Doordat beide ouders aan het werk zijn is er een minimale controle op de kinderen van deze gezinnen (Moenen, 2011). Kinderen zijn steeds vaker op zichzelf aangewezen. Het indirecte gevolg is dat ze in groepjes op straat gaan rondhangen, vaak puur uit verveling.
 

Terwijl er door de overheid steeds meer bezuinigd wordt op onder andere de zorg, vereenzamen ouderen en zijn de jongeren op zichzelf aangewezen. (fonds, 2014) Dit betekend dat deze jongeren tussen wal en schip belanden en vaak niet de hulp en aandacht krijgen die zij nodig hebben. De (gepensioneerde) ouderen worden steeds meer aangewezen op de zogeheten ‘mantelzorgers’. Het grote probleem is hierbij dat in 2015 deze mantelzorgers geen vergoeding meer krijgen. (zorgatlas, 2014)  
Hier moeten de sportverenigingen hun slag slaan, zij kunnen deze jongeren en gepensioneerde ouderen een goed aanbod geven van activiteiten en tevens als ontmoetingsplaats fungeren.

Dan zijn er ook nog de mensen uit de bijstand te noemen. Door de crisis van de afgelopen jaren, komen steeds meer mensen zonder werk te zitten. De kans op een nieuwe baan is erg klein, vooral voor mensen met een lagere opleiding. (CBS, info werkloosheid, 2014)
Wanneer deze mensen eenmaal in de bijstand komen, zouden gemeenten hen als tegenprestatie voor de bijstand kunnen inzetten voor vrijwilligerswerk bij onder andere sportverenigingen en multifunctionele centra’s. Hierin zouden de sportverenigingen hun slag kunnen slaan! Door deze mensen in te zetten voor bijvoorbeeld kantinediensten of schoonmaakwerkzaamheden of zelfs als activiteitenbegeleiding.       

Bezettingsgraad accommodaties    
 

Doordat de sportvereniging zich gaat richten op verschillende doelgroepen worden de accommodaties intensiever gebruikt. Hier is de ruimte ook voor. Uit onderzoek is gebleken dat sportaccommodaties steeds minder gebruikt worden. (sport, 2014) Uit dit onderzoek verricht door de Huis voor de Sport Groningen kwam naar voren dat verschillende instanties gebruik kunnen maken van de sportaccommodatie. Het grote voordeel hiervan is dat de gebruikskosten kunnen worden gedeeld.  

Het is belangrijk voor de sportverenigingen om steeds meer in te gaan spelen op de behoeften van de maatschappij. In veel gebieden vooral in krimpgemeenten is sprake van overaanbod. (sport, 2014) Voor de verenigingen is het dus belangrijk om zichzelf te profileren. Door de accommodatie multifunctioneel te maken, kan er een beroep worden gedaan op een bredere doelgroep. Deze investeringen kunnen op de langere termijn doorslaggevend zijn voor de vereniging.

Neveneffecten
 

Hangjongeren zijn maar één voorbeeld van de vele maatschappelijke probleemgevallen die we hebben in onze samenleving. Het is een feit dat de Nederlandse bevolking steeds meer vergrijst. We worden steeds ouder. (Giesbers, 2012) Wat men vaak ziet is zodra iemand met pensioen gaat, diegene ook niet meer sport. Dit terwijl bewegen of in dit geval sporten bevorderlijk is voor je gezondheid. Door ook deze mensen een kans te geven om te sporten op hun niveau, kan een sportvereniging zichzelf profileren. De accommodatie wordt meer gebruikt en de club krijgt meer leden. Daarnaast wordt het sporten ook aantrekkelijk voor de senioren, omdat zij hier in contact komen met soortgenoten. Denk hierbij aan de sociale contacten die deze mensen krijgen bij een sportvereniging, waar zij voorheen juist aan het vereenzamen waren. Wanneer je een extra activiteit organiseert, zoals een bingomiddag of een sportdag, kun je meer mensen motiveren in beweging te komen.

Bovenstaand voorbeeld is er één van de vele, waardoor sportverenigingen meer inkomsten kunnen genereren door het organiseren van nevenactiviteiten en/of samenwerking met andere instanties. Door het vragen van contributie/inschrijfgeld van de deelnemende leden voor de nevenactiviteiten, gaan automatisch de contributie inkomsten omhoog. Meer leden betekent meer geld. Jammer genoeg is het niet zo simpel. Je dient ook rekening te houden met de accommodatie. Door het intensievere gebruik van de accommodatie, gaan automatisch de onderhoudskosten omhoog. Om deze hogere onderhoudskosten te drukken is het belangrijk voor de sportverenigingen om samenwerkingsbanden te creëren. Door ervoor te zorgen dat meerdere instanties gebruik maken van dezelfde accommodatie, kan men de onderhoudskosten verdelen. Bijkomend voordeel is dat de ruimtes weer optimaal worden gebruikt. Een win-win situatie.

Vrijwilligers
 

Ook moet er een groter beroep worden gedaan op de vrijwilligers. De genoemde activiteiten kunnen geen doorgaan vinden zonder vrijwilligers die dit willen begeleiden. Bij veel verenigingen zie je dat een kleine groep vrijwilligers het meeste werk verricht. Deze `diehard` vrijwilligers worden zeer zwaar belast. Door meer activiteiten te organiseren, worden deze vrijwilligers nog zwaarder belast. Het is de vraag of deze vrijwilligers daarmee akkoord gaan.       
 

Een mogelijke oplossing om deze vrijwilligers te ontlasten zijn mensen met een bijstandsuitkering. Deze al eerder genoemde groep kan als tegenprestatie voor hun uitkering vrijwilligerswerk verrichten. Beide partijen hebben hier baat bij. De vereniging heeft een extra nuttige kracht en de werkloze kan zijn netwerk uitbreiden. (rechtopbijstand, 2014)

Multifunctioneel centrum
 

Vanuit gemeenten wordt er ook druk uitgeoefend om sportverenigingen steeds multifunctioneler en breder te maken. In de gemeente Dongeradeel (Friesland) zijn er plannen opgesteld om twee voetbalverenigingen te verplaatsen naar een centraal punt. Op dit centraal punt moet dan niet alleen voetbal bedreven worden. Dit sportpark moet een ontmoetingscentrum worden, waar mensen alle sporten kunnen bedrijven. Zowel leden, als geen leden kunnen hier gaan sporten. (Dongeradeel, 2014)

In de nabijgelegen gemeente Ferwerderadiel zijn er al twee multifunctionele centrums. In deze centrums zitten onder andere gevestigd: voetbal, tennis, zwembad, fitness, jeugdhonk, volleybal en korfbal. Al deze verschillende activiteiten vinden plaats onder één dak. Het totale kostenplaatje van deze multifunctionele gebouwen lag dan ook in de miljoenen. De sportkantine wordt gedeeld door de verschillende sportverenigingen. Elke vereniging levert zijn eigen vrijwilligers voor achter de bar en de schoonmaak.

Sybe Terstra, beleidsmedewerker van de gemeente Ferwerderadeel, verteld het volgende hierover: `Het multifunctionele centrum (MFC) is de toekomst. Door het MFC kunnen we ervoor zorgen dat meerdere verenigingen sporten onder één dak. Hierdoor neemt de totale capaciteit die de sport inneemt af. Ook zie je dat de verenigingen steeds beter samenwerken.’
 

Dit is een uitstekend voorbeeld waaruit de voordelen om meerdere verenigingen bij elkaar te plaatsen/te laten samenwerken in de praktijk nu ook bewezen lijken te zijn.  Daarnaast wordt de kantine gedeeld met de plaatselijke jeugd, hierdoor wordt het complex intensiever gebruikt. Daarbij komt dat de verschillende sportverenigingen ook activiteitencommissies in het leven hebben geroepen. Deze organiseren diverse activiteiten, voor jong en oud, zoals bingo avonden, sjoelavonden, darttoernooien etc. Hieruit blijkt maar dat een sportaccommodatie veel breder ingezet kan worden en dit in de praktijk ook werkbaar blijkt te zijn.

Doordat de verschillende verenigingen onder één dak zitten en elke vereniging zijn eigen groep vrijwilligers heeft, kunnen de taken beter verdeeld worden. Hier komt het gezegde `vele handen maken licht werk` mooi naar voren. Door deze grotere groep vrijwilligers kunnen de verenigingen zich ook op maatschappelijk gebied makkelijker profileren. Door verschillende sportmiddagen te houden voor jong en oud, met verschillende      sportactiviteiten. Elke sport heeft zijn eigen groep van belangstellenden. Door een ruimere keuze aan te bieden kan een bredere doelgroep worden bereikt.

Toekomst sportvereniging
 

Een ruimer aanbod van sportactiviteiten alleen is niet genoeg, wil een sportvereniging echt als maatschappelijk middel worden ingeschakeld. De vereniging richt zich op deze manier toch nog alleen op zijn eigen tak van sport. Wil de vereniging echt als vitale sportvereniging te boek staan, dan moet er nog wat meer gebeuren. Natuurlijk zal het hoofddoel van de vereniging altijd zijn het bedrijven van een desbetreffende sport, maar bij een vitale vereniging staat ook het maatschappelijke aspect hoog in het vaandel. Een sportvereniging van en voor iedereen omschrijft een vitale sportvereniging het beste.    
 

Een mooi voorbeeld waarbij een sportvereniging als maatschappelijk middel kan worden ingezet, is het integreren van bepaalde bevolkingsgroepering in de samenleving. Een sportvereniging is laagdrempelig en iedereen is er welkom. Hierdoor treffen verschillende bevolkingsgroepen elkaar bij de vereniging. Misschien zitten ze wel bij elkaar in het team. Door met elkaar te sporten, wordt de omgang met elkaar ook een stuk gemakkelijker. Men leert elkaar steeds beter kennen tijdens het sporten. Zo kan het dat door middel van sport mensen met een verschillende achtergrond en klassenverschillen elkaar leren respecteren. (Lindhout, 2010)

De overkoepelende sportorganisatie NOC*NSF en het ministerie van VWS (volksgezondheid, welzijn en sport) staan erop dat de sportverenigingen een meer belangrijke rol gaan spelen in de maatschappij. (NOCNSF, 2014) Dit is ook wel te snappen, aangezien sportverenigingen als laagdrempelig worden beschouwd. Vandaag de dag zie je bij sportverenigingen dan ook veel verschillende culturen door elkaar heen. Allochtonen en autochtonen die met elkaar en tegen elkaar voetballen. Hierbij kun je spreken van integratie door sport.

Er zijn nog wel verenigingen te vinden waar uitsluitend een bepaalde bevolkingsgroep bij sport of een groot gedeelte van de leden dezelfde achtergrond hebben. In het amateurvoetbal is FC Chabab hier een voorbeeld van. De leden van deze sportvereniging gelegen in Amsterdam zijn voor een groot gedeelte allochtoon. Autochtone sporters zijn haast niet bij deze vereniging te vinden. Bovengenoemde sportverenigingen komen nog maar sporadisch voor.

Conclusie

In de toekomst zullen er steeds meer vitale sportverenigingen zijn. Dit kan door druk uit de overheid komen of door een zelf ingeslagen richting van de vereniging. Feit blijft wel dat de maatschappij steeds meer gaat eisen van de sportverenigingen. Als de sportverenigingen hun hoofd boven water willen houden,  zullen ze een andere koers moeten inzetten. Door een meer maatschappelijke rol op zich te nemen, kan de vereniging ervoor zorgen dat hun toekomst er rooskleurig blijft uitzien. Uiteindelijk is het de maatschappij die bepaald wat de toekomst is van de sport.       

 

Interview Sybe Terpstra

·         Wat is uw functie bij de gemeente?

Beleidsmedewerker, verder ben ik de laatste tijd intensief bezig geweest met de bouw van het MFC in Birdaard en de aanleg van het nieuwe vakantiepark en de haven.

·         Waarom werd er gekozen voor een MFC?

Het idee achter het MFC is dat alle voorzieningen op een centrale locatie is. De voetbalvelden en kantine van de plaatselijke sportverenigingen waren verouderd en aan vervanging toe. Voor de uitbreiding van de haven moesten de sportverenigingen ook een nieuwe locatie zoeken. Doordat Birdaard een dorp aan het water is en `s zomers veel toeristen trekt was deze uitbreiding noodzakelijk.

Het MFC moet worden gezien als modern met felle kleuren en een publiekstrekker. De nieuwe zaal in het gebouw kan voor meerdere doeleinden gebruikt worden. Zo werd er één keer per maand een filmmiddag gehouden voor de basisschoolkinderen op de woensdag middag. Ook worden er verschillende concerten gegeven in deze zaal, denk hierbij aan de plaatselijke muziekvereniging.

·         Wat heeft het MFC voor meerwaarde voor de sport in het dorp?

De verschillende sportverenigingen hebben de beschikking gekregen over een splinternieuwe sportaccommodatie. Ook is er gezorgd voor de aanleg van een kunstgrasveld waardoor er altijd goed getraind kan worden. Dit was op de oude locatie niet zo. Verder is er een nieuwe tennisbaan aangelegd. Dit is ook gedaan met de gedachte van de toeristen in de zomer.

Het sportaanbod in het dorp is dus groter geworden. Verder liggen alle verenigingen nu bij elkaar en zijn gemakkelijk te bereiken. Er is voldoende parkeergelegenheid en het gebouw springt in het oog. Ook is het nu mogelijk om zwemles te volgen in Birdaard. Er is gekozen voor een beweegbare vloer, zodat er verschillende dieptes kunnen worden ingesteld. Tevens is er nu de gelegenheid om te fitnessen in het eigen dorp.

De totale sportaanbod in het dorp is een stuk groter geworden. Verder zijn de mogelijkheden van de bestaande sportverenigingen groter geworden. Deze sportvereniging hebben de beschikking over een splinternieuwe kantine en kleedkamers die nog jaren mee kunnen. Ook het nieuwe kunstgras geeft de mogelijkheid om te trainen op een hoger niveau. Er word verwacht dat dit kunstgras zo`n vijftien jaar mee kan.

·         De voetbalvereniging was eerst niet happig om te verhuizen naar de nieuwe locatie hoe kan dit?

Bij alle nieuwe ontwikkelingen heb  je mensen die het hier niet mee eens zijn. Veel commentaar was er voor de nieuwe locatie. Het oude sportveld lag tussen de bomen. De nieuwe sportvelden liggen meer in het opengebied. Wel zijn er nieuwe bomen geplant om de wind tegen te houden. Dit zal natuurlijk wel een paar jaar duren.  De mensen wouden het graag bij het oude houden. Ze vonden het niet nodig om zo`n groot gebouw neer te zetten en vonden het zonde van het geld, maar nu het gebouw er al een tijdje staat zie je dat het steeds intensiever wordt gebruikt.